ဒဂုန်ရွှေမျှားကို ၁၈၉၅ ခု ၊ ဇွန်လ ၂ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ပြည်မြို့၌ အဖ ကုန်သည် ဦးချစ်ထွန်း ၊ အမိ ဒေါ်စောကလေးတို့မှ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ဆရာကြီး၏ အမည်ရင်းမှာ ဦးတင်ဖြစ်သည်။
ငယ်စဉ်က ပြည်မြို့ အစိုးရအထက်တန်းကျောင်းတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ရာ ကာလကတ္တားတက္ကသိုလ်ဝင် စာမေးပွဲအောင်မြင်ခဲ့သည်။
၁၉၁၉-၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကြည်တော်မူ ဂျာနယ်ကို အုပ်ချုပ်မှု အယ်ဒီတာအဖြစ် တာဝန်ယူ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၂၃ တွင် ဒဂုန် မဂ္ဂဇင်း၌ ပါဝင်ရေးသားပြီး မိုးဝေ မဂ္ဂဇင်းကို အစွဲပြုကာ ဒဂုန်ရွှေမျှား ကလောင်အမည်တွင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၆-၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကုန်သည်လုပ်ငန်းလုပ်ရင်း သူရိယသတင်းစာနှင့် တိုးတက်ရေးသတင်းစာတို့တွင် သတင်းထောက်အဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့၏။ ၁၉၂၇ ခုနှစ်တွင် ရှေ့နေစာမေးပွဲဝင်ဖြေပြီး ရှေ့နေအဖြစ် အသက်မွေးသည်။ ၁၉၄၃ ခုနှစ်တွင် ဝါဒဖြန့်ချရေးနှင့် ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဗျုရိုတွင် အယ်ဒီတာအဖြစ် အမှုထမ်း၏။ ဒုတိယကမ်ဘာစစ်ပြီးစတွင် ဗမာ့ခေတ်၊ ရှေ့ဆောင် သတင်းစာများနှင့် သတင်းစုံဂျာနယ်တို့တွင် အယ်ဒီတာအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဘာသာပြန်စာပေ အသင်း၌ စာပြုအဖြစ် အမှုထမ်း၏။ ၁၉၅၉ ခုတွင် အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။ ဆရာကြီး ဒဂုန် ရွှေမျှား ဆာရိုက်ဒါဟတ်ဂတ်၏ ဝတ္ထု ၂၀ ကျော် အပါအဝင် ဘာသာပြန်ဝတ္ထုရှည် (၄၀)ခန့်ကို ဘာသာပြန်ခဲ့၏။ ထို့ပြင် ဝတ္ထုတိုရှည် တစ်ထောင်ခန့်နှင့် ဆောင်းပါး (၆၀ဝ)ခန့် ရေးသားခဲ့သည်။ ပင်ကိုယ်ရေး အထ္ထုပ္ပတိအဖြစ် ဘဝနှင့်အတွေ့အကြုံကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ၊ ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် စတင်ရေးသားခဲ့ပြီး ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် စာအုပ်အဖြစ် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဆရာကြီးသည် ၁၉၆၃ တွင် စာပေဗိမာန်စာပေ အတိုင်ပင်ခံ အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။
စာပေဆုများ
၁၉၅၉ ခုနှစ် စာပေဗိမာန် ဘာသာပြန် စာပေဆု၊ ရော်ဘင်ဆင်ကရူးဆိုး
၁၉၆၃ ခုနှစ် အမျိုးသားစာပေဆု ဘာသာပြန် ဒုတိယဆု၊ မြို့ဝန်မင်း၏ခရီး
၁၉၇၄ ခုနှစ် စာပေဗိမာန်စာမူဆု ဘာသာပြန် ဒုတိယဆု၊ မွန်းတည့်ရန် နှစ်မိနစ်အလို
အခြားဘာသာသို့ ပြန်ဆိုသော စာအုပ်များ
၁၉၆၅ တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၌ ထုတ်ဝေသော အရှေ့တိုင်း ဝတ္ထု (၅၀) စာအုပ်တွင် ထောင်မင်းသား ဦးဖိုးထော် ဝတ္ထုတိုတစ်ပုဒ်ဖြစ်သည့် ဖယောင်းရုပ်ဝတ္ထုကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ဖြင့် ပြန်ဆိုဖော်ပြခြင်း ခံရသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် အရှေ့ဂျာမနီနိုင်ငံမှ မြန်မာအမည် ဒေါ်နှင်းဆီ ခေါ် ဒေါက်တာ အင်နီမာရီအက်ရှီ (Dr.Annemarie Esche) ဘာသာပြန်ထုတ်ဝေသော 'ပုဂံဈေး' (Der marktvon Pagan) အမည်ရှိ မြန်မာဝတ္ထုတို ပေါင်းချုပ် စာအုပ်တွင် ဒဂုန်ရွှေမျှား၏ 'အတိတ်၏ပဲ့တင်သံ' ဝတ္ထုတိုကို ဂျာမန်ဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုဖော်ပြခြင်း ခံရသည်။
ဆရာကြီး ဒဂုန်ရွှေမျှားသည် ၁၉၈၂ ခုနှစ် ၊ မေလ (၂၈)ရက်နေ့ နံနက် (၈)နာရီ (၂၅) မိနစ်အချိန်တွင် ရန်ကုန်မြို့ အမှတ် ၃၃၊ ကျောက်ကုန်းလမ်း ၊ ရန်ကင်းနေအိမ်၌ ကွယ်လွန်သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် သားသမီး ခြောက်ယောက် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။
